Akhriso Qodobada Warmurtiyeedkii kasoo baxay Shirkii qaran ee Geedi socodka Siyaasadda dalka iyo hiigsiga sanadka 2016ka ee Muqdisho lagu soo gunaanaday

Muqdisho{RBC Radio} Shirweynihii qaran ee geedi socodka Siyaasadda Soomaaliya iyo hiigsiga doorashooyin dalka ka dhaca sanadka 2016ka oo shalay lagu soo gabagabeeyey magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya ayaa waxaa gunaanadkiisa laga soo saaray war murtiyeed ku saabsan 5tii qodob ee shirka lagu lafa guray mudadii 6da cisho ahayd ee uu socday.

Gabagabada shirweynaha ayaa waxaa ka qaybgalay masuuliyiinta sare ee dowladda federaalka Soomaaliya oo uu ugu horeeyo madaxweyne Xasan SH Maxamuud,waxaana laga soo saaray talooyin iyo go’aano ku saabsan sidii loo hormarin lahaa qodobadii shirka looga dooday.

Shirweynaha qaran ayaa waxaa looga dooday 5 qodob oo kala ahaa Mawduuca 1aad horumarinta dastuurka, dib-u-eegistiisa, dhameystirkiisa iyo hirgelintiisa,Mawduuca 2aad noocyada iyo hannaanka Federaalka ah ee Soomaaliya ku habboon iyo habka loo qeybsanayo awoodda iyo kheyraadka dalka, Mowduuca 3aad dib-u-habeynta dowladda, dowlad wanaagga iyo dhismaha hay’ado dowli ah oo ka soo bixi kara howsha ay dadku u hayaan,Mowduuca 4aad  hanaan dooorasho iyo axsaab siyaasadeed habkii loo dhisi lahaa,mowduuca 5aad ka qeyb galka siyaasadda , la xiriirka dadweynaha. Dib-u-heshiisiinta iyo cadaaladda xilliga kala guurka ah marka la gaaro.

Warmurtiyeedka kasoo baxay shirkja ayaa waxa lagu sheegay in shirku walaac ka muujinayo tallaabooyin muhim ah oo dowladdu ka gaabisay,waxaa sidoo kale la isku raacay in halka la hiigsanayo lagu gaari kari dhaqan galinta Dastuurka Jamhuuriyadda federaaliga ah.

Shirku wuxuu isla gartay iney muhim tahay in la diyaariyo lana dhamaytiro Dastuurka ka hor inta aan la gaarin dabayaaqada Sanadka 2015ka ka hor inta aan doorashooyinka la qaban sanadka 2016ka.

Warmurtiyeedka ayaa qiray iney jiraan qodobo dhowr ah oo Dastuurka ku jira iney isku qasan yihiin una baahan yihiin in dib loo saxo,waxaana shirka laga soo saaray talooyin iyo go’aanno la xiriira sidii loo hormarin lahaa loona dhamaytiri lahaa Dastuurka.

Shirku wuxuu isla qaatay in Mabaadii’ guud oo ay ka mi yihiin In loo baahanyahay hanaan ay Soomaalidu leedahay , Soomaalidu keentay oo siyaasadeed oo u hogaansan,dastuurka federaalka ah ee Soomaaliya oo lagu gaaro dhameystirka barnaamijka Federaalka ah.

In loo baahanyahay hanaan ay Soomaalidu leedahay , Soomaalidu keentay oo siyaasadeed oo u hogaansan,dastuurka federaalka ah ee Soomaaliya oo lagu gaaro dhameystirka barnaamijka Federaalka ah.

1. In la sameeyo dib-u-habeeyn       Dastuur, si loo helo afti dadweyne si dastuurku u noqdo mid xalaal ah
2. In la helo hanaan Federaal ah oo      dadka gaarsiiya dowladnimada, kaas oo midnimada iyo xasiloonida dalka      xaqiijiya.
3. In la helo Doorashooyin xaq ah oo      cadaalad ah oo qof waliba uu codkiisa, isagu leeyahay
4. In dhexda loo xirto dowladnimo      wanaag iyo dhismaha Hay’ado dowladeed oo hagaagsan
5. In la sameeyo barnaamij      dib-u-heshiisiineed oo baahsan kaas oo keena isu soo dhawaansho iyo is      dhex gal bulsho.

Shanta qaybood ee dastuurku looga doodayay ayaa waxaa laga soo saaray talooyin ay bixiyeen gudiga kuwaasi oo ay ka midyihiin:-

1. In la sameeyo dhamaan hay’adaha      dhameystirka dastuurka qaabilsan muddo 60 maalmood gudaheed .
2. In la sameeyo maxkamadda      dastuuriga ah ee dastuurka ku qoran muddo 90 maalmood gudaheed.
3. In la sameeyo dhamaan hay’adaha      muhiimka u ah dib-u-eegista  iyo hiirgelinta dastuurka muddo 90      maalmood gudaheed.
4. In dowladdu ay xaqiijiso in      gudiyada la magacaabay ay noqdaan kuwa madax banaan sida uu dastuurku      tilmaamay oo howshooda u madax banaan.
5. In la sameeyo hanaan dadweynaha      lagu wacyigeliyo, loogana qayb geliyo dib u eegista dastuurka, lana baro      barnaamijka federaalk ah.
6. In dowladdu ay xaqiijiso in      dhamaan qaybaha bulshada , sida bulshada rayidka ah iyo maamulada ay ka      qayb qaataan howsha dib u eegista dastuurka si uu u noqdo mid dadka      Soomaaliyeed ay leeyihiin.

Qaybta labaad ee shirka oo ku saabsaneyd federaalka iyo wadaaga kheyraadka dalka Waxaa la isku waafaqay, In hanaanka Federaalka ah uu yahay midka dadka Soomaaliyeed u soo dhaweyn kara dowladnimada, waxaana la soo saaray qodobadaan:-

1. In dowladdu ay dhisto gudiga      xuduudaha iyo arrimaha Federaalka ah ee uu farayo dastuurka Soomaaliya ee      ah in lagu dhiso muddo 60 maalmood gudaheed.
2. In unugyada federaalka ah ay ku      saleysnaadaan isku filnaansho dhaqaale, ayna noqdaan dad lagu saleeyay      habka Juquraafiga ah oo ay ahaadaan dad kala duwan.
3. In dowladda Soomaaliya ay      hogaamiso, ayna bilawdo barnaamij dadweynaha lagu wacyigelinayo

Qodobka Sedexaad ee shirka looga dooday waxa uu ahaa, Habkii loo meel  marin lahaa Hanaan siyaasadeed oo leh doorashooyin iyo axsaab siyaasi ah, waxaana la isku afgartay, In Dowladdu ay abuurto Bey’o ama deegaan u diyaar ah in ay ka dhashaan axsaab siyaasadeed oo badan oo ay ku tartamaan talada dalka, waxayna kala ahaayeen sida:-

1. In dowladdu ay dhisto gudiga      doorashooyinka ee madaxa banaan  muddo 6-bilood gudaheeda ah
2. In Xeerka ama sharciga la      meelmariyo muddo hal sano ah gudaheed
3. In dowladda ay hirgeliso barnaamij      shacabka lagu barayo arrimaha doorashooyinka oo baahsan
4. In axsaabta siyaasadeed ay      ahaadaan kuwa heer qaran oo aysan ku saleysnaanin qabiil, naceyb ama      afkaar xagjirnimo ah iyo IWM.
5. In golaha shacabka uu meelmariyo      sharuuc qeexaysa habka loo maalgelinayo ololayaasha siyaasadeed,      islamarkaana loola xisaabtamayo axsaabta.
6. In beesha caalamku ay dowladda      Soomaaliya ku taageerto wixii farsamo dhaqaale ah ama siyaasadeed oo lagu      dabaqayo sidii lagu meel marin lahaa hanaankaasi siyaasadeed.
7. In la isla meel dhigo ama la sii      diyaariyo hanaan ka duwan, haddii wax deg deg ah ay yimaadaan oo ay dhici      wayso in qof waliba uu codkiisa dhiibto in lagu talagalo oo aysan noqon      mid si deg deg ah ku yimaada.

Qaybta afaraad oo looga hadlayay dib-u-habeynta dowladda, waxaa la isku  waafaqay In Dowladdu ay ku dadaasho hanaan cad oo dadka u muuqda waxaa ka mid ahaa:-

1. In la sameeyo gudiga la dagaalanka      musuqa sida ku cad dastuurka federaalka ah ee Soomaaliya muddo 90 maalmood      gudaheed.
2. In la sameeyo xafiiska ilaalinta      hantida qaranka sida ku cad dastuurka qaranka muddo 90 maalmood gudaheed.
3. In la sameeyo gudiga xaquuqul      insaanka Soomaaliya ama xaquuqda Aadanaha Soomaaliya muddo 90 maalmood      gudaheeda.
4. In la sameeyo gudiga shaqaalaha      dowladda sida dastuurka ku cad muddo 6-bilood gudaheed.
5.   In la sameeyo keydka      qaranka ama keydka dukumintiyada qaranka si uu dib u keydiyo wixii war ah      ama macluumaad ah wixii ku saabsan warqadaha dowladda hal sano gudaheed.

Qayta Shanaad waxa ay ka doodeen Siyaasadda in dadka la gaarsiiyo, in shacabka lala hadlo, dib-u-heshiisiin in la sameeyo, lagana shaqeeyo cadaaladda xiliga kala kuurka lagu gudo jiro, waxaana la isku waafaqay in dowladdu ay bilawdo barjaamij dib-u-heshiisiineed oo baahsan kaas oo dalku isu keena, isla markaana dadka isdhexgalkooda ka shaqeeya, waxaana lagu taliyay

1. In dowladdu ay wada hadal la furto      dhamaan cidda ka soo horjeedda
2. In dowladdu ay raadiso oo ay wada      hadal la furto maamul goboleedyada
3. In dowladdu ay sii waddo      wadahadalka ay kula jirto Somaliland
4. In dowladdu ay ka shaqeyso      awoodsiinta odoy dhaqameedyada oo ay kobciso doorkooda nabadeynta xagga      bulshada.
5. In laga mid dhigo hanaanka dowliga      lab iyo dhidig, oo ay u sinaadaan hanaanka shaqada ee dowliga ah, kana      qayb qaataan dadka laga tirada badan yahay dhamaan hanaanka dowliga ah      heer walbo uu yahay.
6. In dowladdu ay dhisto gudiga runta      iyo dib-u-heshiisiinta sida ku cad dastuurka 6-bilood gudaheed.
7. In dowladdu ay dhisto gudiga      dhulka iyo hantda muddo 6 bilood gudaheed.

RBC Radio

Use Facebook to Comment on this Post