Hargeysa (RBC) Madaxweynaha maamulka Somaliland Axmed Maxamed Maxamuud “Siilaanyo” oo maanta dib ugu soo laabtay magaalada Hargeysa ka dib markii uu socdaal ku tagay wadanka Turkiga markii ugu horreysay ayaa wuxuu ku dhawaaqay in Somaliland ay diiday ka qeybgalka shirka London ka dhici doona bisha May ee sanadkan 2013 kaasoo looga hadlayo xaalada Soomaaliya.
Axmed Siilaanyo oo shir jaraa’id wariyaasha kula hadlay Hargeysa markii uu ka soo degay dyaaradii siday ayuu ugu horeyn sheegay in isaga iyo wafdi uu hogaaminayo ay booqasho rasmi ah ku tageen wadanka Turkiga.
“Booqashadaydadu waxay ahayd markii ugu horreysay ee aanu Turkiga tagno, runtii aad baa naloo soo dhoweeyay, waxaana ka wada hadalnay arrimo badan. Turkigu waxay ballanqaadeen inay naga caaawin doonaan xagga biyaha iyo caafimaadka.” ayuu yiri Axmed Siilaanyo oo ka hadlay socdaalkiisa Turkiga.
Madaxweynaha Somaliland wuxuu sheegay in Turkiga ay xusuusiyeen xiriirka kala dhexeeya labada shacab oo soo jireen ah, sida uu yiri.
Axmed Siilaanyo ma soo qaadin sababta uu ula kulmi waayey raysul wasaaraha Turkiga Rajeb Deyib Erdugan halka ku xigeenkiisa iyo wasirka arrimaha dibadda ay la kulmeen intii ay joogeen wadanka Turkiga.
Shirka London ee Soomaaliya
Madaxweynaha Somaliland wuxuu maanta si cad u qaadacay ka qeybgalka shir lagu wado in horraanta bisha May 2013 uu ka dhaco magaalada London ee wadanka Ingiriiska kaasoo looga hadli doono dib u dhiska Soomaaliya, Waxaana shirkaasi wada guddoomin doona madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh iyo raysul wasaaraha Ingiriiska David Cameron.
“Shirka Ingiriiska ka dhacaya waa martiqaad loo sameeyay dawlada Soomaaliya, martiqaad dawlada Soomaaliya loo sameeyeyna annagu kama qaybgaleyno. Shuqulna kuma lihin” ayuu yiri madaxweynaha Somaliland.
Mar la weydiiyey in shirka London ay kala hadleen dawlada Ingiriiska ayaa madaxweyne Axmed Siilaanyo wuxuu sheegay inaysan ka wadahadlin.
Wadahadalkii Dawlada federaalka iyo maamulka Somaliland
Mar uu Axmed Siilaayo soo qaaday halka uu ku dambeeyay wadahadalo si goos goos ah ugu bilawday dawladii ku-meelgaarka ee Soomaaliya iyo maamulka Hargeysa ayuu sheegay inuusan hada jirin wax wadahadal ah oo u socda labada dhinac. Wuxuuna sheegay in fursada ugu dhow ay ahayd shirka London balse ay iyagu ka qeybgali doonin sidaas darteed aysan jirin wax wadahadal ah oo socda hadda.
“Wadahadalada Somaliland iyo [Dawlada federaalka] Soomaaliya wax mudo badan socday bay ahaayeen, meelo badan baa laga soo hadalqaadaa laakiin wax waqti xaadirkan noo socda ma jiraan, hadduu jirana marka uu yimaado iyo waqtiga uu yimaado…. Kaa dalka Ingiriiska la isku arko ayaa ugu dhowaa kaana waa annagii niri martiqaad loo sameeyay dawlada Soomaaliya ayuu ahaa, martiqaad dawlada Soomaaliyana snnagu ka qaybgali meyno, shuqulna kuma lihin.” ayuu sii raaciyey.
Wuxuu kaloo intaa ku daray “Haddii arrimo laga wada hadlayo oo gooni ah ay yimaadaan markaa iyo hadhow baa laga wadatashan doonaa”.
Dawlada federaalka oo heshay ajendaha shirka
Hadalka madaxweynaha Somaliland ayaa soo baxay maalin ka dib markii dawlada Ingiriiska ay ajendaha shirka London ku wareejisay dawlada federaalka ee Muqdisho fadhida taasoo haddaba bilawday qeybinta martiqaadka shirkaasi oo bisha May 2013 la isugu tagayo magaalada London.
Raxanreeb ayaa ogaatay in ajendaha shirka London ay qeyb ka tahay in dawladaha labada wadanka ee Soomaaliya iyo Ingiriiska ay si wadajir ah u diraan martiqaadka dhammaan ergada ururada iyo dawladaha caalamka ee ka soo qeybgalaya shirka kuwaasoo ay ka mid yihiin Qaramada Midoobay, Midowga Yurub, Midowga Afrika iyo Jaamacadda Carabta.
Wasiirka arrimaha dibadda xukuumadda Soomaaliya Fawsiya Yuusuf Xaaji Aadan oo Muqdisho ku qaabishay wafdi ka socday dawlada Ingiriiska ayaa sheegtay in qorshaha shirka London uu ku wajahan yahay sidii dib u dhiska Soomaaliya diirada loo saari lahaa isla markaana loo gaab istaagi lahaa nabadda iyo xasiloonida hadda ku soo laabaneysa Soomaaliya.
RBC Radio