Taariikhda ummadda yaan laga been sheegin
Maxamed Xuseen Lafoole
mlafole@hotmail.com
Maajo 21 2013
Taariikhkasta oo dal iyo dad leeyahay waa shay aad iyo aad qaali u ah xiligii ay dhacday ilaa xiliga hadba lajoogo waa midaan la qarin Karin ujeedkasta halaga lahaadee haddii cidi isku daydo in ay boorka ku duugto cidkalaa Alle u baxshaa oo boorka ka jafta.
Haddaba waxaan rabaa in aan yara iftiimiyo taariikh ay ummadda soomaaliyeed guud ahaan leedahay gaar ahaan Gobollada Waqooyi ee soomaliya taas oo ah maalintii ay xoroobeen Goboladda Waqooyiga soomaliya 26-ka June laakiin ay isku dayayaan koox yar oo waqooyiga dega in ay muran iyo mugdi galiyaan taariikhdaas kuna badelaan gacan ku samays.
26-ka June waa maalin qiimo weyn ugu fadhida ummadda Soomaaliyeed, waa maalintii ay ummadda Soomaaliyeed dhadhamiyeen macaanka xornimada, waa maalintii lagu dhawaaqay Magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya oo ah waddan madax bannaan,waa maalintii heeryadii 1887dii ingiriisku saaray ummadda soomaaliyeed ay iska rideen , waa markii ugu horeeysay oo si xornimo leh gobanimo dhab ah, karaamo ummadeed iyo sharaf uu calankeena Cawaalle ka dul babaday dhulkii waqooyiga taasoo micnaheed yahay hanasho xoriyad iyo dhadhaminta macaanka miraha xoriyadda oo ku baxay dhiigii iyo maalkii somaalidii xalaasha aheyd oo eey horseedka kaahaayeen geesiyaashii xoogagii daraawiishta Somaaliyeed halyeey Sayid Maxamed Cabdulle Xasan hogaaminayey oo aqlabiyadoodu ka soo jeedeen ama u dhasheen degaamada Maamul Gololeedka Khaaatumo hooyga xoriyada iyo karaamadda.
Xoriyaddu maahan sheeko iyo sheey la dhayalsan karo, Xoriyadda ama madax banaanida waa sheey muhiim ah laguna tilmaamo dhalashada ummadeed, hanashadda maqaamkooda jiritaaneed, iyo qaranimadooda oo loo soo maray halgan kharaar oo naf iyo maalba loo soo huray,geesiyaal halyeeyo ah god u galeen, qaarkalena kalakulmeen dhaawacyo iyo dhibaatooyin xad dhaaf ahaa kuwo ku muteen masaafuris iyo ka dheereenta dalkooda, dadkooda iyo qoysaskoodaba, halka kuwo kale oo badana kala kulmeen dhacida hantidooda qaaliga aheyd waxaas oo dhanwaxaa ka qaalisan hanashadda dhalinta xoriyadda qaaliga ah guud ahaanba geyigan somaaliyeed u iftiintay 26 kii Jun 1960-kii.
Akhristoow waxaa xusid muddan in xoriyadii aynu ku naaloonay 26_kii June maanta ay dad isku dayayaan in ay ku badelaan maalin aan la garanayn cida xoriyadada qaadatay iyo cida ay ka qaateen oo guumaysatay (18 may) balse aan ku tilmaami karno maalin qabiil asteeysteen.
Qayb ka tirsan waqooyiga soomaaliyana dadkii lagu mashquuliyey maalin xornimo in la qaatay lagu tilmaamay meel ay taariikhda ummada soomaaliyeed iyo tan caalamkana kaga qoran tahayna ay san jirin.
Waxaa arin lalayaabo ah xiligaagan ummaduhu beegsadeen horumarka caalamkiina laga dhigay qaryo yar oo aan waxba isku seeganayn in ummad dhan laga dhaadhiciyo ilmuhu labo jeer buu dhashaa oo loo durbaan dutumo taas oo aan uga jeedo in qayb ka mid ah dadka waqooyiga soomaaliya degan la yiri xornimo waxaad qaadateen 26-kii june mar labaadna waxaad dhalateen oo xoriyad qaadateen 18 may nin adduunjoogoow maxaa aragti kuu laaban.
Haddaba dadka laga dhaadhiciyey 18 may in ay tahay maalin qaran oo la marin habaabiyey waxaan u sheegaynaa in ay san gobolada waqooyi ee soomaliya laba jeer ay san xornimo qaadan maalmaha qaranna ay san ka mid ahayn taariikhdaas gacan ku samayska ah balse waxaan leenahay haddii 18 may tahay maalintii la asaasay maamul goboleedka Somaliland oo ay lamid tahay 16 Janaayo ee M Goboleedka Khaatumo, 14 Ogosto ee M Goboleedka Galmudug, 1 Ogosto ee M Goboleedka Puntland iyo 15 May M Goboleedka da’ ada yar ee Jubbaland hanbalyo xuskiina maalinta 18 may dadka shacabkana sidaaas haloogu cadeeyo runtana haloogu sheego in waxa ay u dabaadagayaan ayasan ahayn maalin qaran ama maalin xoriyad la qaatay.
Waxaa arin laga xumaado ah in taariikh dhan oo ummadeed ay isku dayaan in ay daboolaan rag yar oo siyaasiyiin sheeganaya raadinayana manasab siyaasadeed in ay ku gaaraan danta shacabka ayagoo shacabka u balan qaadaya in ay u keeni doonaan oo wadadaan ku heli doonaan sadbursi iyo mudnaan dheeraad ah oo aysan soomaalida inteed kale haysan waar hooy ka joogo arinku waa sal balaaran yahay.
Gunaanud
Maalintaas qaran ee ay Gobolada waqooyi ee soo maliya xoriyadda qaateen maahan mid ciyaar ciyaar ku timid madaxa yo qoyanaa baa u qalalay darted, hooyo iyo aabe farabadan baa u gablamay si ay macaanka xornimada u dhadhanshaan, sifud hadii ay ku imaan lahayd sid fududna way ku tagi lahayd sidaa daraadeed ummadda soomaaliyeed meelkasto ay joogaan waxaan kula dardaar mayaa adkaynta midnimadda iyo malmahii ay naftooda u soo hureen,
FG: akhristoow maalintaa aan kor ku xusnay waxa inaga xiga muddo gaaban xiligaan qormadaan aan qorayomarka ballanteenu waa diyaargaroow balaaran,dabaaldeg farxadleh iyo damaashaad.
Wabilaahi tawfiiq.
Qalinkii: Maxamed Xuseen Lafoole
Khartuum sudan
Use Facebook to Comment on this Post
