Federaalka Soomaaliya ma u Wanaagsan Yahay?
Prof : Moxamud Xaaji Cabdiraxman
mabdurahman1@gmail.com
Maajo 08 2013
Horta waxaan mahad naq iyo bogaadin u soo jeedinayaa Dr . Sadik Warfa dood cilmiyeedkii loogu magac daray Federaalka Soomaaliya ma u Wanaagsan yahay ? aan ku bilaabo dhexgalkii Dr. Hodan Yaan la oranine Fedraal sistemka ma u wanaagsan yahay Soomaaliya ee Fedraal sistamkee noo wanaagsan?
Waa run sida ay sheegtay Dr.Hodan oo ah in Dalka mudo burbursanaa ciladii dagaalkii sokeeye waxa ay keentay in qof walba meeshii uu ka yimid buu ku noqday waxa ay dadkii kuwada noqdeen meeshii uu reerkoodii daganaa,ay saas tahay soomaalidu ways dhex maraysa , waliba way wada shaqaystaan , oo intooda badan ganacsi xoogleh ayaa ka dhaxeeya , bal fiiro gaar ah u yeesha dadka u shiraakada ah shirkadaha ganacsiga waa wayn iyo xawaalkadaha ama isgaarsiinta , markii runta loo hadlana USC eek u dagaalgalisay hawiye darood dalka ka saara ma ahayn himiladoode , xukun raadis bay ka ahayd , meel xun buuse kala dhacay , waxaan xusuusta allaha u naxariiso nagama mid ma aha nin ka mid ahaa dadkii horboodayey dagaalkaas oo noogu yimid annagoo dagan guryaha jamicadda soomaaliya oo dadkii na waardiyeynayey ahaa , ayaa markii uu noo yabay waxuu nagu yiri , war heedhaha , war halganka fure qalda ayaan ku rognay (qabiil) , furihiina waa naga lumay , ee meesha aan idinka kaxayno , annaga laftigeena ayaa hadda nafteena u yaabaynee , wayna dhacday sidii u sheegay, waxaan sheekadaas uga danleeyahay iyado dagaalkaas jiray , ayey haddana qabaa’ilka soomaalidu is bad baadinayeen si wayn xiniftii hore intay latagtay haddii la reebo , taasna waxay ku dhacday qabaa’ilka soomaalida oo aad isku dhex galay , oo soomaliduna ku maah maahday ,Aji haygu haybsan .
dhibaatooyinkaas badan dartod baa waxaa ka dhismay gobolada qaarkood maamulo oo dadku ubaahnaayeen , ama maxkamadahii islaamiga ahaa , si dadka look ala badbaadiyo , ama si ay u helaan in yar oo nabadgalyo ah oo ay ku shaqaystaan. Maamuladaas ama goboledyo ha noqdaan ama ha hoos tagaan qabqablayaal dagaal hamigoodu waxuu ahaa side xukun u helaan waxna ku qaybsanaa ayadoo la adeegsanayo qabiil gorgotankaas lagu daahfuro.
Mid waa run oo waa loo baahanyahay in maamulgobaleedyo la helo iyo maamul degmooyin si hufan u shaqayn kara , oo dhismuhu hoos laga soo dhiso , oo aysan dhicin in markii aan warqad aqonsi ama passport iyo waxii la mid ah ee baahida bulshada haqabtiri karta in aan u imaado caasiomada dowladda dhexe, ee waa in gobolka khidmadaas laga heli karo ama dagmada laftigeeda haddi ay suurta gali karto , aan daba raaciyo aan ku lifaaqo aragtidiig Dr. Cabdinuur Sheekh Maxamed oo ah dowladi qabiil kuma dhismi karto , gobol hal qabiil dego dowlad ma noqon karo, dowlad waxaa noqon karo dad isku dhafan, soomaali badan leh, waxa kaloo nasiib daro lagu tilmaami kara in ay beeli tiraahdo waxaan noqoneyna gobol gaar ah oo dowlad goboleed ayaan noqoneynaa dabcan waxaa meeshaas ka dhalan karta fowdo.” , sidaas darted waxaa loo baahanyahay in si fiican loo darso qaabka layskugu qaybin karo gobolada soomaliya oo layskugu dhafi kar , mana xuma argtida Dr.Cadinur Soomaaliya oo ah Soomaaliya loo qaybiyo 4 ilaa 5 gobol oo maamul leh , oo mid walba ay dagan yihiin qabaa’il kala duwan oo mid walbo leeyahay xeeb
Aan u soo daadago Aragtida Prof Axmed samantar oo aan la qabo in federaaliismku uusan u qalmin nooc kastoo uu yahay soomaaliya , in laysku qaldo DECENTRALIZED GOVERNEMENT oo gobolado ay maamul xor ah oo kaabaya maamulka dhexe oo xoog leh , tan kale soomalidu waa dad isku dhafan oo la oran karo hal qabiil weeye , haddii aanan dano gaar ah la raadinayn iyo xukun doon si guracan loo raadinayo ummadan iyo danyartana loo danaynayn , waxaase su’aal ah hadda xaalka jira side loogu gudbi karaa , oo magacaan noo baxay oo aan xattaa aan soomaalida afti loo waydiin markii naloo bixiyey(Dowlada Federaalka Somaliya)?
Waxaan si talo ahaan Dowlada dhexe ee hadda dhalatay u soo jeedin lahaa qodobadaan soo socda :
1 – in la furo ka hadalka federaalisku soomaaliya mow dan baa mase maya oo barlamaanka , ismida aqoonyahanku iyo culumaa’udiinka ka qaybqaataan
2 – in ay dowladu ka hor imaan maamulgoboleedyada dhismaya iyo kuwawa jira dooda iyo aragti isdhaafiskuna socdaan , oo si hufan danta ummadda soiomaaliyeedna lagu helayo.
3 – in si xowliya loo hirgaliyo isku dhafka ciidamada , milatariga boliska nabadsugida ka jira maamulgoboleedyada ku sheega taagan iyo kuwa dhismi doona iyo kuwa dowladda dhexe
4- in loo howlgalo sidii loo midayn lahaa dadka ka shaqeeya maamulka maaliyada iyo canshuuraha iyo wisaaradaha maamul goboleedyada ka jira iyo dowladda dhexe .
5 – midaynta maaliyadda dalka oo waa in la helo qaabkii dowladda dhexe ay u noqon lahayd mid mushaar siin karta , muwaadin kasta ee soomaliya gobol kasta ha joogo , ama maamul goboleed ha ka tirsanaado , ayadoo taas lala qaada dhigayo ayadoo lala tashanayo maamul goboleedyada jira , sidii himilaadaas loo meel marin lahaa , lagana foohaanayo wax kasta oo caqabad keenikara.
6 – in aan haddii loo baahdo aan wax xasaasiyad ah laga keenin in casimadda soomaaliya meel kale la gayn karo si kumeel gaar ah , inta loo qaadayo afti , haddi xamar xasili waydo , waxa la kala tabanayan xal caadil ah oo qanciya dadkii ku hanta waayey ama hantidoodii la haysto , lakiin ay ka horayso in nabada caasimada la sugo si dhab ah
7 – in soomalida dhammanteed ay meel iskala soo jeestaan la dagaalanka kooxaha nabad diidka ah , si ay uu suurta gasho in ciidamadda amisom uga baxaan dalka .
8 – in dhaqan celin dhab loo sameeyo maleeshiyaadka ku firirsan dalka oo hubka haysta oo ciidan ahaanta meel walba ujooga.
Wa billaahi tofiiq
Prof : Moxamud Xaaji Cabdiraxman
Kuwait
=============================
QORAAGA AYEY U GAAR TAHAY QORAALKAAN LOOMAMA FASIRAN KARO TAN RAXANREEB.COM CIDII RABTA IN AY SI GAAR AH MAQAAL AMA FIKRAD U SOO DIRTO RAXANREEB WAXAA LOOGU SOO HAGAAJIN KARTAA ADMIN@RAXANREEB.COM
Use Facebook to Comment on this Post
