SAHAN CUSUB IYO YIDIDIILLO WAX QABAD
Avv.Xussein Diiriye Afrax
xussein1939@hotmail.com
Abriil 03 2013
Haddi in yar taariikhda dib loo eego jamhuuriyadda Soomaaliya waxay ka unkantay isku darki 1 Luulyo 1960 labadii Baarlamaan ee 33 xildhibaan Soomaaliland iyo midkii Soomaaliya 90 xildhibaan ee Ingiriska iyo talyaaniga kala gumeysan jireen,si hadafkaas lagu meel mariyo waxaa la isku raacay 20 kii Jun 1961 in ummadda afti ku oggolaato tastuur mideynaayo Soomaaliland iyo Soomaaliya, oggolaanshihii tastuurka waxaa ka dhalatay janhuuriyad mideysan oo leh calan u gaar ah ayna u dhan yihiin sharuudaha qaran iyo dowlad nimo:
1.Barlamaan qaran oo ka kooban xildhibaanno ku yimaado doorasho (shan sano )oo qarsoodi madax bannaan huwan lehna awoodda sharci dejin, meel marinta miisaaniyadda dowladda, dib u eegidda iyo oggolaanshaha heshiisyada heer Qaran iyo wixii la mid ah.
2.Madaxweynaha Janhuuriyadda Soomaaliya waa astaanta midnimada,waxa uu jaangooya howsha barlamaanka,midda dowladda iyo tan sharciga waxaa doorto baarlamaanka muddadiisana waa shan sano,waa taliyaha ciidamada iyo madaxa guddiga sare ee maxkamadaha, xukumada ciqaabta ayuu cafis ama beddelid ka fidin kara, waa soo dhaweyaha safiiradda waddamada dibadda ee Soomaaliya joogo.
3.Dowladda,waxay ka kooban tahay wasiirka koowaad,wasiirada iyo ku xigeenada waxay masuul ka tahay hab wanaag socodka howlaha dowladda, aruurinta canshuuraha IWLamid ah.
4.Maxkamadaha waa awoodda u taagan qaadidda dacwooyinka,waa hayd madax bannaan waxay ledaha darajooyin is hoos yimaado iyo xeer ilaaliye guud ee qaran waxaana looga taliyaa maxkamadda sare.
Intaan haddii lagu dhaafo berisamaadkii waddanka soo maray waxaa soo kordhay jahawareer iyo sahan xumo oo marba marka xigto ayaa loo gudbayay marxalad tii hore aad uga xun, fal- fal xumo ayaa billaabatay oo waxaa goob jog loo noqday in doorashadii 1969 ay u tartameen 72 xisbi siyaasadeed, meeshii ahayd maxaad taqaana waxaa la doortay yaa taqaan taas oo soo dedejisay dib u dhac weynna ku keentay jiritaanka qaran nimo ee Soomaaliya ka gadaal marki degmada Laascaanood askarigii ilaalada u ahaa uu ku toogtay Allaah ha U naxariistee madaxweyne Marxuum Cabdirashiid Cali Sharmaarke, geerida marxuumka waxay sabab u noqotay in ciidamo uu hoggaaminaayo Allaah ha u naxariistee General Siyaad Barre ay si dhib yar kula wareegaan talada waddanka,af-gembi ciidan markii la arko dad weynaha waxa ku dhalato ididiillo ah in loo gudbay sahan fiican iyo isbeddel nololeed oo ka wanaagsan kii hore, balse rajadii kacaanka laga qabay waxay ku soo aruurtay hal heyskii caanka aha ee reer Banaadiriga (JUG-JUG MEESHAADA JOOG ), xubnihii sida wadajirka ku dhaliyay kacaanka ayaa inta uusan waagiiba u beryin waxay iskula dhaqaaqeen in qaar laga taqalluso:Allaah ha u naxariiste ragga laga taqallusay waxaa ka mid ahaa Jeneral SALAAD GABEYRE KEDIYE, Jeneral MAXAMED CEYNANSHE GUULEED iyo Korneel CABDULQAADIR DHEEL CABDULLAAHI, sidaas ayaa dadaalkii kacaanka ku shiiqay waxa uu na ku dambeeyay (HAL BACAD LAGU LISAY), maalintaas waxi ka dambeyay ummadda waxay isu abaabushay la dirirka kacaanka, waxaa dhashay jabhado sida SNM, USC ,SPM, SSDF, SDM, SANU iyo qaar kale oo badan, jabhadaas waxay soo kordhiyeen oo kaliya jahawareer, fowdo joogto noqotay, kala dambeyn la’aan, dagaal qabiil oo faraha looga gubta,barakac baahsan,dil,isbaaro, handadaad, bahdil,kufsi iyo wax ka siiba xun.
Dhowr jeer ayaa la isku dayay in soomaalida laga caawiyo sidii ay dowlad ku dhisan lahaayeen, iskuday kasto koox ayaa ka soo hor jeeday ayagoo had iyo jeer mar-marsiyo ka dhiganaayo eraygii canka noqday oo ahaa ( LOOMA DHAMO ).
Dadaal badan,gudaha iyo dibadda keddib Ugu dambeyn haatan waxaa muuqdo in la helay sahan cusub iyo ididiillo wax qabad ka gadaal markii maamulka waddanka uu ku wareegay dowlad madax banan oo iska tuurtay heeryadii ku meel gaarka ayna hor wadeen ka yihiin dhallinyaro aqoon yahan ah oo ay ka muuqato ididiillo wax qabat,waa dad qun yar socod ah,daacad u muuqdo,aad u aragti dheer,kuna dhaqaaqay sidii xukunka iyo sharciga uga badbaadin lahaayeen qodxaha badan oo mahiiga iyo kooxdiisa ay ku hor gudbeen.
Sahan xumadii iyo rajo la’aantii Soomaalida la degtay waa laga gudbay,waxaa la gaaray waqtigii loo jeesan lahaa in madaxda lagu garab galo dib u dhiska billawday ayadoo laga faaideysanaayo gacan siinta walaal tinimo ee turkiga.
Ninkii kuu gargaaro waa loo abaal gudaa, turkiga dano gaar ah waddanka kama laha, waxaa u cad kaliya in walaalaha soomaalida uu ka saaro dhibaatada soo jireenka noqotay,waxaana turkiga abaal gud ugu filan in aan ilaal sanno mirihii ka dhashay dadaalkooda.
Avv.Xussein Diiriye Afrax
Edmonton London
============================
QORAAGA AYEY U GAAR TAHAY QORAALKAAN LOOMAMA FASIRAN KARO TAN RAXANREEB.COM CIDII RABTA IN AY SI GAAR AH MAQAAL AMA FIKRAD U SOO DIRTO RAXANREEB WAXAA LOOGU SOO HAGAAJIN KARTAA ADMIN@RAXANREEB.COM
Use Facebook to Comment on this Post
